Użytkownicy systemu Linux mają najczęściej dostęp do TeXLive i TeXstudio w swoich menadżerach pakietów, zatem powinni skorzystać z tego samego sposobu instalacji, jaki jest rekomendowany przez Twórców dystrybucji. Użytkownicy systemu Mac OS powinni odwiedzić stronę pakietu MacTeX, gdzie znajdą potrzebne instrukcje dostosowane do swojej wersji sytemu. Instalacja TeXstudio powinna przebiegać podobnie jak na innych systemach. W razie problemów, prosimy o kontakt z prowadzącymi zajęcia lub promotorem. Poniższa instrukcja opisuje instalację na systemie Windows, który jest obecnie najpopularniejszy wśród studentów.

Przewodnik opisuje:

1. przygotowanie systemu (kroki 1–5),
2. instalację TeXLive 2024 (kroki 6–7),
3. instalację TeXstudio i narzędzi do korekty języka (kroki 8–10),
4. instalację Zotero do zarządzania bazami bibliograficznymi (kroki 11–12),
5. rejestrację konta na ResearchRabbit do wyszukiwania powiązanych ze sobą artykułów naukowych (krok 13).

Instalacja TeXLive od wersji 2023 wymaga systemu 64-bitowego a od wersji 2018 systemu Windows 7 lub nowszego.

Jeśli posiadasz system 32-bitowy, procesor Twojego komputera może być 32-bitowy lub 64-bitowy. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że Twój komputer może uruchomić 64-bitowy system operacyjny, jeśli go zainstalujesz zamiast 32-bitowego. Standard X86_64 jest dostępny od ponad 20 lat, a od 12 lat praktycznie nie produkuje się 32-bitowych procesorów do komputerów i laptopów (wciąż są produkowane do miniaturowych układów na przykład w lodówkach i zegarkach).

Nawet jeśli posiadasz 64-bitowy system Windows 7, 8 lub 8.1 teoretycznie spełniający wymagania, zalecana jest aktualizacja do wersji przynajmniej Windows 10 ze względu na to, że starsze systemy nie są już wspierane przez Microsoft (wsparcie dla Windows 8.1 zakończyło się w styczniu 2023), zatem są mniej bezpieczne ze względu na brak aktualizacji luk bezpieczeństwa.

Jeśli potrzebujesz aktualizacji systemu operacyjnego, możesz wejść na stronę wydziału informującą o subskrypcji Microsoft Azure, wybrać odpowiedni system operacyjny w obrazie ISO (spośród dostępnych w Microsoft Azure polecam wersję Education systemu Windows 10 lub 11, która z dostępnych dla Politechniki posiada najwięcej funkcji, przy czym wersja 11 wymaga stosunkowo nowego komputera) oraz klucz licencyjny (zapisz go na innym urządzeniu, aby mieć do niego dostęp podczas instalacji). Polecam też pobrać program Rufus, za pomocą którego obraz ISO nagramy na pendrive, z którego będziemy mogli wystartować instalator systemu operacyjnego poprzez pozostawienie pendrive w USB podczas włączania komputera. Pamiętaj zrobić kopię wszystkich potrzebnych plików na zewnętrzny dysk lub pendrive!

Alternatywnie, możesz pobrać starszą wersję oprogramowania w kolejnych krokach (opcja niezalecana, ale szybsza i nie ma ryzyka utraty danych).

UWAGA, jeśli posiadasz Windows 8 lub nowszy, pomiń ten krok. Począwszy od Windows 8 wirtualny napęd DVD jest zintegrowany z systemem.

Ściągnij WinCDEmu i zainstaluj według instrukcji ze strony. Po instalacji jeśli dwukrotnie klikniesz na plik z obrazem ISO, zostanie on zamontowany w systemie, czyli pojawi się wirtualny napęd DVD działający tak, jakbyśmy plik ISO nagrali na płytę i włożyli do prawdziwego napędu DVD.

UWAGA, jeśli posiadasz Windows 10 lub starszy, pomiń ten krok. Odpowiednie pliki będą już w systemie.

Jeśli korzystasz z systemu Windows 11, upewnij się, że masz zainstalowane środowisko uruchomieniowe Visual Studio w wersji dla systemów 64-bitowych (możesz sprawdzić to w „Dodaj lub usuń programy”). Jeśli nie, możesz pobrać na przykład wersję 17 (więcej informacji).

UWAGA, jeśli posiadasz już środowisko uruchomieniowe Java w wersji przynajmniej 8, pomiń ten krok. Nie musisz instalować nowej wersji.

Pobierz i zainstaluj środowisko Java. Działające (zwykle najnowsze) wersje środowiska Java można znaleźć w tabeli poniżej.

Po instalacji odpowiedniej wersji, sprawdź w terminalu, czy system potrafi znaleźć komendę java i podaje prawidłową wersję wpisując

java -version

UWAGA, jeśli posiadasz już klienta do pobierania z sieci BitTorrent, pomiń ten krok. Nie musisz instalować drugiego klienta lub zmieniać na ten polecany poniżej.

Do pobierania plików z sieci BitTorrent polecam wykorzystać program qBitTorrent. Obecnie istnieją dwa warianty programu. Jeśli przy nazwie widzimy przypis lt20 oznacza to, że wersja korzysta z nowego standardu plików .torrent. Osoby, które będą miały problemy z wydajnością programu, mogą spróbować pobrać wersję bez obsługi nowego standardu plików .torrent (bez lt20), co może pomóc w niektórych przypadkach.

Osoby posiadające system starszy niż Windows 7 powinny skorzystać z archiwalnych wersji programu i pobrać wersję 4.1.9.1 lub starszą. Osoby posiadające system 32-bitowy nowszy niż Windows 7 albo 64-bitowy Windows 8 lub 8.1, również muszą skorzystać z archiwalnych wersji programu i pobrać wersję 4.5.5 lub starszą, koniecznie w wariancie bez qt6.

Podczas instalacji programu qBittorrent upewnij się, że zaznaczona jest opcja „Otwieraj pliki .torrent za pomocą qBittorrent”.

Ściągamy plik texlive2024-20240312.iso.torrent (osoby mające 32-bitowy system, które zdecydowały się go nie zaktualizować, mogą pobrać plik texlive2022-20220321.iso.torrent zawierający starszą wersję TeXLive, osoby posiadające system starszy niż Windows 7, mogą pobrać co najwyżej wersję z 2017 roku texlive2017-20170524.iso.torrent).

Po ściągnięciu pliku .torrent otwieramy go za pomocą programu do pobierania z sieci BitTorrent. Potwierdzamy katalog, w którym pojawić się ma plik .iso. Ściąganie zajmie trochę czasu, ponieważ ma on blisko 5GB. Po ściągnięciu możemy zamknąć program do pobierania plików i dwukrotnie kliknąć w plik .iso (nie w plik .iso.torrent). Jeśli w systemie mamy włączone ukrywanie rozszerzeń plików, pamiętaj, że będziesz widzieć plik (texlive2024-20240312 bez .iso oraz texlive2024-20240312.iso bez .torrent, zatem powinieneś kliknąć w plik texlive2024-20240312). Warto zwrócić też uwagę na rozmiar pliku, ponieważ pliki .torrent są małe a pliki .iso bardzo duże. Jeśli wszystko poszło dobrze, zobaczysz katalog zawierający pliki instalacyjne TeXLive.

Uruchom program install-tl-windows.bat (rozszerzenie .bat może być ukryte). Otworzy się czarne okno oraz interfejs graficzny. Nie zamykaj czarnego okienka do końca procesu instalacji, instalator sam je zamknie, kiedy zakończy działanie.

W instalatorze po pewnym czasie pojawią się informacje o katalogu, wymaganym miejscu na dysku i rozmiarze papieru. Pozostaw domyślne opcje oprócz ostatniego pola, w którym mamy do wyboru opcję „Zainstaluj edytor TeXWorks”. Będziemy używać innego edytora, zatem nie potrzebujemy dwóch narzędzi do tego samego celu. Odznacz opcję i kliknij przycisk „Instaluj”.

Proces instalacji może zająć powyżej godziny, zależnie od wydajności komputera. Potrzebujesz do niego około 8GB wolnego miejsca na dysku. Gdy instalator zakończy działanie, aktywny będziesz przycisk „Zakończ”. Przeczytaj komunikat i zwróć uwagę, czy ostatnie linie zawierają informację typu „Welcome to TeXLive” (wszystko poszło dobrze) czy „installation failed” (wtedy instalacja się nie powiodła).

Jeśli instalacja się powiodła, możesz odmontować/wysunąć plik ISO (odpowiednia opcja po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na wirtualnym napędzie w oknie „Ten komputer”). Po tym, jak wirtualny napęd zniknie, możesz bezpiecznie skasować plik .iso oraz .torrent, aby zwolnić miejsce (choć mogą się przydać, jeśli będziesz chciał kiedyś przeinstalować TeXLive lub udostępnić je komuś na pendrive czy dysku, aby nie musiał ich pobierać przez Internet).

Procedura pobierania i instalacji TeXLive na Windows wydaje się być zawiła i skomplikowana, podczas gdy pozornie są inne, prostsze rozwiązania.

1. Dlaczego nie użyć sieciowego instalatora TeXLive? TeXLive udostępnia niewielki plik instalacyjny, który ściąga pakiety prosto z Internetu już podczas instalacji. Metoda ta zaoszczędza czas na ściąganie pliku ISO. Niestety jest ona często niestabilna w wypadku problemów z połączeniem. Ponieważ instalacja trwa godzinę, niektórzy muszą ją wznawiać wielokrotnie i ponownie ściągać niektóre pakiety. Ściąganie plików z sieci BitTorrent jest o wiele pewniejsze, ponieważ w każdej chwili możemy je przerwać i wznowić potem bez ryzyka, że coś pójdzie nie tak. Opisana tu procedura instalacji jest dłuższa, ale niezawodna. Dodatkowo, zostaje nam plik .iso, który możemy komuś udostępnić na pamięci lub dysku przenośnym, aby mógł zainstalować bez konieczności pobierania plików. Sami też możemy przeinstalować TeXLive bez ponownego ściągania.
2. Dlaczego nie użyć MikTeX lub innej dystrybucji dostosowanej do systemu Windows? Osoby, które wybiorą dystrybucję MikTeX zamiast TeXLive przejdą instalację w prostszy sposób, ale będą miały dwa problemy. Po pierwsze, TeXLive domyślnie instaluje wszystkie pakiety, a MikTeX tylko niektóre i resztę ściąga, gdy są potrzebne po raz pierwszy. Dzięki temu mamy szybszą instalację początkową, ale niekiedy trafimy na dokument, który chcemy skomplikować bez dostępu do Internetu i tego niestety nie zrobimy. Miejsca na dysku jest dziś łatwo dostępne, 8GB na TeXLive to nie jest bardzo duża strata, więc w mojej ocenie TeXLive jest potem łatwiejszy w codziennym użytkowaniu. Dodatkowo osoby, które będą chciały tworzyć automatycznie przeliczane raporty statystyczne w programie RStudio (podczas kursów ze statystyki lub analizy danych i pokrewnych), na MikTeXu trafią na nierozwiązane do dzisiaj problemy.

Osoby posiadające 64-bitową wersję systemu Windows 10 mogą pobrać najnowszą wersję programu TeXstudio.

Posiadacze starszych 64-bitowych systemów (Windows 7, 8, 8.1), muszą pobrać archiwalną wersję 4.3.1 lub starszą. Użytkownicy systemów 32-bitowych (Windows 7 lub nowszy) powinni pobrać archiwalną wersję 2.12.22 lub starszą, natomiast użytkownicy systemów starszych niż Windows 7 muszą zadowolić się archiwalną wersją 2.12.6 w wariancie opartym na bibliotece Qt 5.6 lub starszą.

Pobierz słownik pisowni dla języka polskiego ze strony sjp.pl, wybierz wariant o nazwie myspell. Rozpakuj plik zip do podkatalogu w swoim katalogu domowym, proponuję rozpakować go do C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki, gdzie [nazwa_użytkownika] to nazwa użytkownika, jako który jesteśmy zalogowani. Jeśli plik znajduje się w pobranych, po kliknięciu na nim prawym przyciskiem myszy i wybraniu opcji Wyodrębnij wszystkie…, ścieżka może wyglądać na przykład następująco:

C:\Users\[nazwa_użytkownika]\Downloads\sjp-myspell-pl-20240301

zmień ją na

C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki

i wyświetl pliki po rozpakowaniu. Wewnątrz zobaczysz kolejny plik zip, tym razem o nazwie pl_PL.zip. Rozpakuj go używając Wyodrębnij wszystkie… i pozostawiając domyślne opcje, tak aby pojawił się katalog o nazwie pl_PL. Jeśli chcesz, możesz usunąć pliki pl_PL.zip oraz spell.txt, ponieważ nie będą nam potrzebne. Po operacji powinieneś mieć (przynajmniej) pliki:

C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\pl_PL.aff
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\pl_PL.dic

Ze strony DobrySlownik.pl pobieramy najnowszą wersję słownika w pliku pl-dict-latest.oxt. Po ściągnięciu, zmieniamy nazwę z .oxt na .zip. System ostrzeże nas przed zmianą, ale powinniśmy potwierdzić. Jeśli nie wiesz jak zmusić Windows do wyświetlenia rozszerzenia, skorzystaj z jednego z wielu poradników dostosowanych do Twojej wersji systemu operacyjnego. Po zmianie rozszerzenia wejdź do archiwum zip i skopiuj z niego dwa pliki: th_pl_PL_v2.dat oraz th_pl_PL_v2.idx. Pliki te wklej do katalogu pl_PL, dzięki czemu zostaną rozpakowane. Reszty plików nie potrzebujemy. Po tej operacji powinniśmy mieć (przynajmniej) pliki:

C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\pl_PL.aff
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\pl_PL.dic
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\th_pl_PL_v2.dat
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\th_pl_PL_v2.idx

Na koniec pobierz najnowszą wersję programu LanguageTool w wersji do uruchomienia na komputerze lokalnym (bez konieczności przesyłania tekstów na stronę Internetową). Po ściągnięciu pojawi się plik LanguageTool-stable.zip, który rozpakowujemy do katalogu ze słownikami. Po tej operacji powinniśmy mieć pliki (z dokładnością do numeru wersji LanguageTool):

C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\pl_PL.aff
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\pl_PL.dic
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\th_pl_PL_v2.dat
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\th_pl_PL_v2.idx
C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\LanguageTool-6.3

Wchodzimy do katalogu LanguageTool (z aktualnym numerem wersji) i dwukrotnie klikamy na plik languagetool.jar. Jeśli mamy zainstalowaną Javę, otworzy się aplikacja do sprawdzania gramatyki. Wchodzimy do menu Sprawdzanie tekstu i wybieramy Opcje. W zakładce General upewniamy się, że ustawiony jest język ojczysty (na zgodny z rzeczywistością, to ważne, ponieważ pozwala wyłapać słowa, które brzmią podobnie w różnych językach, ale mają różne znaczenie) oraz zaznaczamy pola dotyczące uruchamiania serwera sprawdzającego — Uruchom jako serwer na porcie (zostawiamy domyślną wartość numeru portu 8081) oraz Użyj powyższych ustawień na serwerze. W zakładkach Grammar Rules i Style Rules zaznaczamy interesujące nas reguły (najlepiej wszystkie). Następnie zamykamy program LanguageTool.

Nie musimy z niego więcej korzystać ręcznie, ale jeśli chcesz używać go również jako oddzielnej aplikacji, utwórz do niego skrót na pulpicie lub przeciągnij go do paska szybkiego uruchamiania.

Uruchamiamy TeXstudio, w menu u góry wybieramy Opcje oraz Konfiguruj TeXstudio…. Po lewej wybieramy podmenu Sprawdzanie języka.

W katalogu Słowniki pisowni: wybieramy katalog wskazujący na C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL. Potem na liście rozwijanej poniżej w polu Domyślny język wybieramy pl_PL. Dla pliku słownika wyrazów bliskoznacznych wskazujemy C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\pl_PL\th_pl_PL_v2.dat. W polach dotyczących LanguageTool podajemy adres serwera http://localhost:8081/, zaznaczamy Uruchom LanguageTool, jeśli nie jest włączony. W polu Java wpisujemy java, ponieważ komenda powinna być dostępna w ścieżce. W ścieżka LT podajemy C:\Users\[nazwa_użytkownika]\słowniki\LanguageTool-6.3\languagetool.jar natomiast jako argumenty podajemy org.languagetool.server.HTTPServer -p 8081. Niektóre z tych opcji są domyślne, jeśli pole jest puste, spróbuj kliknąć przycisk na prawo od pola tekstowego podpisany Przywróć domyślne.

Prawidłowo wypełniony formularz może wyglądać następująco (dla użytkownika admin oraz wersji 6.0 LanguageTool).

Wejdź na stronę Zotero.org. Do niektórych funkcjonalności, na przykład synchronizacji bibliografii w chmurze, przyda się konto do Zotero, więc wejdź do formularza rejestracji i załóż konto (najlepiej posługując się e-mailem studenckim).

Dla Windows 7 lub nowszych pobieramy najnowszą wersję ze strony Zotero, natomiast w archiwum znajdziemy wersję 4.0.29.5 dla starszych systemów. Po instalacji Zotero możemy je uruchomić i zalogować się na utworzone wcześniej konto.

Do Zotero potrzebujemy dodatku Better BibTeX. Wejdź na stronę kierującą do najnowszego wydania dodatku, kliknij prawym przyciskiem myszy na pliku .xpi i wybierz Zapisz element docelowy jako….

W Zotero wejdź do Menu Narzędzia i Dodatki. W prawym górnym rogu kliknij zębatkę i wybierz Install Add-on From File…. Wybierz świeżo pobrany plik .xpi i po zakończeniu instalacji zrestartuj Zotero.

Opcjonalnie, aby zwiększyć funkcjonalność Zotero, możesz dodać wtyczkę do edytora tekstu (wspierany jest Word, LibreOffice oraz Google Docs). Polecane jest również dodanie Zotero Connector pozwalający zapisywać strony i dodawać źródła wprost z przeglądarki (wspierane są przeglądarki Firefox, Chrome, Edge i Safari). Zotero posiada również dłuższą listę wtyczek.

Wejdź na stronę ResearchRabbit.ai i kliknij „Sign Up”. Podaj uczelniany adres e-mail (koniecznie, konta spoza domeny .edu mogą być kasowane) i ustal hasło. Po zalogowaniu, będziesz proszony o podanie przynajmniej jednego artykułu. Na ten moment wpisz „Philosophy Of Mathematics And Mathematics Education”, kliknij „Search” i „Add to collection”. Zaraz po dodaniu (jeśli artykuł Cię nie zainteresował, możesz go skasować z kolekcji poprzez kliknięcie czerwonego znaku „x” w lewym górnym rogu okienka z tytułem.

Po lewej stronie wybierz opcję „Connect to Zotero” i zaloguj się za pomocą swoich danych z Zotero. Zaakceptuj domyślne ustawienia. W ten sposób połączysz dwie usługi i uzyskasz możliwość przerzucania artykułów pomiędzy platformami.